Onderkoeling

Onderkoeling treedt op indien het lichaam niet in staat is de lichaamstemperatuur op peil te houden, wat ook de oorzaak hiervan is. De symptomen zijn veranderlijk naarmate de lichaamstemperatuur daalt. Geleidelijk aan worden de fysieke en mentale vermogens aangetast. De controle over de spieren valt weg, het denkvermogen functioneert niet meer normaal.

Het lichaam zal in een eerste fase er alles aan doen om de normale lichaamswarmte zoveel mogelijk te behouden. Een aantal autonome mechanismen treden in werken. Door snelle spiercontracties beginnen we te bibberen. Deze extra spieractiviteit vereist energie. Bij het opwekken van deze energie ontstaat er extra warmte, waarmee het lichaam tracht zijn normale temperatuur te behouden.

De kleine bloedvaten (haarvaten) trekken samen waardoor er minder bloed naar de oppervlakte van de huid gestuurd wordt en een snelle afkoeling bemoeilijkt wordt.

De ademhaling en hartslag verhogen om de vitale organen van de nodige zuurstof en warmte te voorzien.

Indien de lichaamstemperatuur verder daalt stopt het rillen, vertragen de hartslag en de ademhaling en krijgen we een verminderd bewustzijn.

Als deze toestand blijft aanhouden kan dit door de beschermingsmechanismen van het lichaam leiden tot een extreem lage hartslag en ademhaling. Er kan schijndood optreden. Ademhaling en hartslag zijn dan zo goed als niet waar te nemen.

In een laatste stadium stopt uiteindelijk het hart met pompen en treedt de dood in.

Beginnende onderkoeling:

• Lichaamstemperatuur daalt tot 34°C
• Hevig rillen, bleke en koude huid
• Er is een normaal bewustzijn met vermoeidheidsgevoel en koude klachten
• Een baby zal echter niet rillen bij onderkoeling, wees daarom extra alert als het om een baby gaat

Gevorderde onderkoeling:

• Lichaamstemperatuur tussen 31°C en 34°C
• Het slachtoffer vertoont ongeïnteresseerd en/of gedesoriënteerd gedrag
• Het rillen stopt, de spieren en gewrichten verstijven
• Het slachtoffer kan niet meer zelf om hulp vragen of in beweging komen
• Het slachtoffer wil slapen en kan bewusteloos raken
• Het slachtoffer begint te ijlen en verliest uiteindelijk het bewustzijn
• De vitale functies (ademhaling, bewustzijn, circulatie) kunnen worden bedreigd

Levensbedreigende onderkoeling:

• Lichaamstemperatuur lager dan 31°C
• De hartslag vertraagt extreem
• De ademhalingsfrequentie daalt tot 1 à 2 maal per minuut
• Uiteindelijk stopt de hartslag en de ademhaling
• Coma of dood tot gevolg

Wat moet je doen

Bij een lichte onderkoeling

• Breng het slachtoffer naar een warme, beschutte omgeving.
• Verwijder natte kledij
• Warm het slachtoffer op met een warme douche, kruiken of warme (isoleer)dekens. Bedek ook het hoofd met dekens, veel warmte gaat via het hoofd verloren
• Als het slachtoffer goed bij bewustzijn is geef hem dan warme dranken of voedsel (geen alcohol) 

Bij ernstige onderkoeling

• Breng het slachtoffer naar een warme, beschutte omgeving. Let op met het actief verwarmen met bijvoorbeeld warmwaterkruiken of het warm wrijven van het slachtoffer. De bloedvaten kunnen dan te snel openen waardoor het slachtoffer in shock kan raken.
• Bel 112
• Verwijder natte kleding zonder het slachtoffer te bewegen. Als dit niet mogelijk is, dek het slachtoffer dan alleen toe. Bewegingen kunnen bij ernstig onderkoelde slachtoffers leiden tot een circulatiestilstand
• Dek het slachtoffer toe met gewone dekens of een reddingsdeken om verdere afkoeling te voorkomen. Bedek daarbij ook zeker het hoofd zonder de ademhaling in het gedrang te brengen
• Als de vitale functies worden bedreigd, begin dan meteen met reanimeren