Hoesten bij kinderen

Hoesten behoort tot één van de meest voorkomende gezondheidsklachten bij jonge kinderen. Baby’s, peuters en kleuters ervaren de klachten vooral in de winter. Hoesten heeft bij deze jonge kinderen bijna altijd iets te maken met een ontsteking van de bovenste luchtwegen (neus, keel of het bovenste deel van de bronchiën). Meestal is een virus de onderliggende oorzaak. Je kind hoest, en dat is vervelend. Daarom grijp je als ouder misschien snel naar hoestsiropen. Maar helpen deze siropen wel? En als ze niet helpen, geldt het principe “baat het niet, schaadt het niet”?

Wat is hoest?

Hoesten doe je wanneer er vuil in onze longen terecht komt. Om je longen te beschermen zal een hoestprikkel er voor zorgen dat de indringer weer netjes naar boven gestuurd wordt. Wanneer je verkouden bent, en het slijmvlies van je neus ontstoken is, wordt er in je neusholte een grote hoeveelheid slijm geproduceerd. Een deel zoekt zijn weg naar buiten langs je neus, maar het grootste deel van je snot loopt langs de achterzijde van je neusholte in je keel. Dit fenomeen heet post-nasale drip. Een deel van deze post-nasale drip zal je wegslikken, de rest loopt langs je luchtpijp in je longen. Gelukkig zal onze hoestreflex er voor zorgen dat het snot weer opgehoest wordt. Zonder hoestreflex zouden we letterlijk verdrinken in het snot (in normale omstandigheden produceer je ongeveer 1-1,5 liter snot per dag, waarvan we ongeveer de helft inslikken). Bij kinderen is deze post-nasale drip bijna altijd de oorzaak van de hoest.

Hoe vervelend hoesten ook mag zijn, het is een natuurlijke reflex om onze longen te beschermen.

Twee soorten hoestsiroop

In de apotheek kan je verschillende soorten hoestsiropen krijgen. We onderscheiden twee grote groepen. De slijmverdunners (vb. acetylcysteïne en carbocysteïne) en de middelen om hoest te onderdrukken (vb. dextromethorphan en codeïne). De slijmverdunners worden verkocht als middelen tegen een “vette hoest”, de middelen om de hoest te onderdrukken worden verkocht als middelen tegen een “droge hoest”.

Opgelet met slijmverdunners bij jonge kinderen

Van de slijmverdunners weten we dat de actieve stof het hoofdbestanddeel van slijm in kleine stukken kan breken, waardoor slijm vloeibaarder wordt. Dit is zeer nuttig bij o.a. mensen met de erfelijke aandoening “taaislijmziekte” (mucoviscidose) of bij oudere mensen met chronische bronchitis. In België mogen deze slijmverdunners niet gebruikt worden bij kinderen onder de leeftijd van 2 jaar, hoewel ze nog steeds vrij te verkrijgen zijn in de apotheek.

Waar zit het gevaar? Bij kleine kinderen het slijm dat de hoest veroorzaakt uit de neus komt, en niet uit de longen. Ga je slijmverdunners geven, dan maak je het snot vloeibaar. Gevolg: het snot loopt nu nog gemakkelijker in de longen, dus zal je kind alleen maar meer gaan hoesten. Daarenboven zijn de luchtwegen van jonge kinderen nog niet volgroeid, en zijn de trilharen die het slijm naar boven brengen nog niet zo sterk als bij een volwassene. Wetenschappelijke studies tonen aan dat wanneer we slijmverdunners geven aan jonge kinderen, dat ze niet alleen nog meer gaan hoesten, maar dat ze ook meer slijmen gaan aanmaken. Dit kan aanleiding geven tot langdurige hoestbuien, met overgeven van grote hoeveelheden slijmen en ernstige ademhalingsproblemen tot gevolg.

Hoestremmers kunnen gevaarlijk zijn voor kinderen.

Van hoeststillende middelen weten we dat ze een zeer beperkt bewezen effect hebben bij volwassenen met langdurig aanslepende hoest. Bij kortdurende hoest als gevolg van bijvoorbeeld een verkoudheid of een bronchitis, toonden studies aan dat er geen enkel verschil was tussen de mensen die hoestremmers gebruiken en zij die een siroop zonder enig medicijn in namen. Bij kinderen werken deze producten niet omdat zij nog niet over de “receptoren” beschikken waar deze hoestremmers zich aan binden. Daarnaast zijn hoestremmers stuk voor stuk kalmeermiddelen waardoor je kind dieper zal slapen dan gewoonlijk, en oppervlakkiger zal ademen. Jonge kinderen lopen hierdoor een groter risico om te stoppen met ademen in hun slaap. In België zijn hoestremmers gelukkig verboden bij kinderen onder de 6 jaar.

Geen wondermiddel, maar de neus spoelen helpt.

Een wondermiddel tegen hoesten bestaat jammer genoeg niet. En dat hoeft ook niet, want hoewel hoesten als vervelend beschouwd word, zal het wel je longen beschermen tegen inkomend snot en vuil. Gelukkig zijn er wel enkele dingen die je kan doen. Omdat hoesten bij jonge kinderen meestal het gevolg is van een virale luchtwegontsteking, en de slijmproductie plaats vindt in de neus en de neusbijholten, kan je een deel van de hoestbuien voorkomen door veelvuldig en op een correcte manier de neus te spoelen met fysiologisch water (zoutoplossing), en je kind te leren om de neus te snuiten. Neusdruppels kunnen nuttig zijn, maar gebruik ze enkel op voorschrift van je huisarts.

Dr. Inge Roggen, kinderarts